Το μελάνωμα αποτελεί έναν επιθετικό καρκίνο του δέρματος ο οποίος προέρχεται από τα μελανινοκύτταρα της επιδερμίδας. Παρόλο που παλαιότερα θεωρούσαν το μελάνωμα έναν σπάνιο καρκίνο τα τελευταία χρόνια παρουσιάζονται ολοένα και περισσότερα περιστατικά. Αποτελεί την έκτη πιο συχνή αιτία καρκίνου στις ΗΠΑ.
Το μελάνωμα είναι δυνατόν να εμφανιστεί είτε σε προϋπάρχοντα σπίλο (ελιά) , αλλά μπορεί να εμφανιστεί και de novo δηλαδή σε περιοχή που πριν ήταν υγιής. Συχνότερα εμφανίζεται σε περιοχές που έχουν χρόνια έκθεση στον ήλιο, ωστόσο είναι δυνατόν να εμφανιστούν και σε μη εκτεθειμένες περιοχές όπως παλάμες πέλματα και περίνεο.
Παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη μελανώματος είναι:
Ανοιχτόχρωμα άτομα (φωτότυπος Ι)
Ύπαρξη πολλών σπίλων (ελιές) στο δέρμα > 50 ή δυσπλαστικών (δύσμορφων σπίλων)
Ύπαρξη συγγενούς σπίλου
Ιστορικό κακοήθους μελανώματος στην οικογένεια
Πολλές εφηλίδες ή φακίδες στο δέρμα του προσώπου, των χεριών και του σώματος
Έντονη διακεκομένη έκθεση στον ήλιο (π.χ. τα καλοκαίρια)
Ιστορικό ηλιακού εγκαύματος κατά την παιδική ηλικία
Έντονη έκθεση σε τενχνητές πηγές UV ακτινοβολίας π.χ. solarium
Ανοσοκαταστολή
Πώς μοιάζει το μελάνωμα
Συνήθως το μελάνωμα μοιάζει με σπίλο ή εφηλίδα με διαφορετική μορφολογία από τη συνηθισμένη. Το χρώμα μπορεί να ποικίλλει από μαύρο, μπλε, σκούρο καφέ ή γκρίζο. Σε πιο προχωρημένες βλάβες είναι δυνατόν να αρχίσει να διογκώνεται και να γίνεται παχύτερο. Συμπτώματα όπως κνησμός, αιμορραγία και εφελκιδοποίηση είναι δυνατόν να συνυπάρχουν.
Πρόγνωση ασθενών που πάσχουν από μελάνωμα
Εάν το μελάνωμα διαγνωστεί έγκαιρα είναι δυνατόν να έχει καλή πρόγνωση και πλήρη ίαση. Το επιφανειακώς επεκτεινόμενο μελάνωμα και το οζώδες μελάνωμα αποτελούν τους πιο επιθετικούς τύπους μελανώματος. Η έγκαιρη διάγνωση μικρών επιφανειακών βλαβών μπορεί να οδηγήσει και σε πλήρη ίαση, ενώ προχωρημένοι όγκοι με εμφάνιση μεταστάσεων είναι δυνατόν να περιορίσουν το μέσο χρόνο επιβίωσης σε 6-9 μήνες.
Κλινικά ύποπτα σημεία εμφάνισης μελανώματος:
- Αλλαγή σχήματος, χρώματος, μεγέθους μιας βλάβης
- Aσυμμετρία ή ανώμαλα όρια της περιοχής
- Aιμορραγία ή δημιουργία κρούστας
- Aλλαγή χρώματος ή εμφάνιση πολλών χρωμάτων μέσα σε έναν σπίλο
- Διάμετρος περιοχής περισσότερο από έξι χιλιοστά
- Ύπαρξη υπεργερμένης περιοχής πάνω σε ένα προηγούμενα επίπεδο σπίλο
- Εξέλκωση και κνησμός (φαγούρα) μπορεί να υποδηλώνουν κακοήθη εξαλλαγή
Λόγω της επιθετικότητας και γρήγορης ανάπτυξης του νεοπλάσματος αυτού, είναι πολύ σημαντικό να εντοπίζεται το συντομότερο δυνατό.
Η δυσχερής αναγνώριση των ύποπτων βλαβών από τον ίδιο τον ασθενή καθιστά επιτακτική την ανάγκη της εξέτασης των σπίλων (ελιών) από εξειδικευμένο δερματολόγο τουλάχιστον μία φορά το χρόνο. Αυτός θα κρίνει αν απαιτείται δερματοσκόπηση και χαρτογράφηση των σπίλων, προκειμένου να υπάρχει λεπτομερής παρακολούθηση.
Θεραπεία μελανώματος
Σε περίπτωση υποψίας μελανώματος, η βλάβη πρέπει να αφαιρείται χειρουργικά, ολόκληρη και το συντομότερο δυνατόν, καθώς και να εξετάζεται στο μικροσκόπιο (ιστολογική εξέταση – βιοψία). Δεν πρέπει οι βλάβες αυτές να αντιμετωπίζονται με laser ή άλλες καταστροφικές μεθόδους (π.χ. διαθερμοπηξία ή κρυοθεραπεία) γιατί ο ιστός καταστρέφεται και χάνονται πολύτιμες πληροφορίες για τη διάγνωση του νεοπλάσματος, το βάθος του και τη σταδιοποίησή του.
Σε περίπτωση θετικής βιοψίας ακολουθεί συμπληρωματική ευρύτερη χειρουργική εκτομή του νεοπλάσματος, εξέταση λεμφαδένων (λεμφαδένας φρουρός) και σταδιοποίηση του όγκου.
Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθεί ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία.
Το μελάνωμα αν διαγνωστεί έγκαιρα μπορεί να θεραπευτεί πλήρως.